TÜRKÇENİN TARİHÇESİ - 2

Türkçe Ural Altay dil ailesinde yer almaktadır. Türkçenin ortaya çıkış tarihi tam olarak bilinmemektedir.
İlk yazılı metinlerden olan Moğolistan'da Sansar-Ula Dağı'nın güney eteklerinde bulunan VII. yy’a ait Çoyren (688-692) yazıtlarında Türkçenin izlerine rastlanmaktadır. Bu yazıttan önceki döneme karanlık dönem denmektedir. Bu yazıtta Göktürk hitabeleri gibi mezar taşı olarak dikilmiştir.

Her ne kadar Türk dilinin en eski belgesi Çoyren yazıtları olsa da Göktürk yazıtları Türk dilinin en eski belgeleri olarak kabul edilir. Bu yazıtların dönemi yani VII. yüzyıldan başlayarak XIII. yüzyıla kadar olan döneme eski Türkçe dönemi denmektedir.

 Eski Türkçe Dönemi

Eski Türkçe dönemi Türkçenin ilk yazılı kaynaklarının ortaya konulduğu dönemdir. Bu dönemde Türkçe söz, ses ve biçim varlığı açısından sadedir. Bu sadelik Göktürklere, Uygurlara ve Karahanlılara ait metinlerde kendini göstermiştir.

Göktürk Türkçesi

Göktürkler alfabe olarak Göktürk alfabesini kullanılmışlardır. Bu dönemde yazılan Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan hitabelerinde dönemin özeliklerine ve dil yapısına rastlanılmaktadır.

Uygur(Uygurca) Türkçesi

Uygurlar yerleşik hayata geçiş yapan ilk Türk topluluğudur. Uygurlar alfabe olarak Uygur alfabesini kullanmışlardır. Altun Yaruk, Sekiz Yükmek, Irk Bitig Uygur döneminde yazılmış eserlerdir. Yazılan bu metinler Uygur Türkçesinin özelliklerini yansıtmaktadır.

Karahanlı(Hakaniye) Türkçesi

Karahanlılar İslamiyet’i kabul etmelerinin etkisi ile Arapçadan Türkçeye bazı kelimeler transfer etmiştir. Ayrıca Karahanlılar İslamiyeti kabul ettikten sonra Arap Alfabesini kullanmışlardır. Kutadgu Bilig, Dîvânü Lûgati’t-Türk, Atabetü’l-Hakayık, Divân-ı Hikmet bu dönemde yazılan metinlerdir. Bu metinler eski Türkçe metinlerin en eski ve en önemli örneklerindendir.

 Orta Türkçe Dönemi

Eski Türkçe ile yeni Türkçe arasındaki dönemi ifade etmektedir. Bu dönemde Türklerin İslamiyeti kabul etmeleri Türkçenin yapısında da büyük değişikliklere sebep olmuştur. Bu dönem 13. yy ile 14. yy arasında Türkçede meydana gelen gelişmeleri içermektedir. Bu dönemde Harezm Türkçesi gelişmiştir. Karahanlı Türkçesinden yansımalar olsa da Oğuz ve Kıpçakların etkisi ile gelişme göstermiştir.

 Yeni Türkçe Dönemi

Bu dönem 13 yüzyıldan yani eski Türkçe döneminden 21. yüzyıla kadar Türkçede meydana gelen gelişmeleri ifade etmektedir.

Eski Anadolu Türkçesi

Bu dönem 13-15 yüzyıl arasında Türkçede meydan gelen değişmeleri anlatmaktadır. Eski Anadolu Türkçesinin başlangıcı olarak Anadolu Selçuklu Devletinin kuruluşu dikkate alınmaktadır. Bu dönem Türkçesi eski Türkçe ve orta Türkçe döneminden izler taşımaktadır. Bu dönemden birçok yapıtın günümüze kalması bu dönem hakkında daha fazla fikir sahibi olmamızı sağlamaktadır.

Osmanlı Türkçesi

Bu dönem 15-20. yy dönemindeki Türkçedeki gelişmeleri yansıtmaktadır. Bu dönemde Osmanlı Devleti Anadolu'dan Rumeli'ye hakimiyet kurmuş ve İstanbul'un fethi ile de imparatorluk statüsünü kazanmıştır. Bu dönemle birlikte Osmanlı Türkçesi dönemi başlamıştır ve bu dönem 20. yüzyıl başından Milli Edebiyat Dönemi’ne kadar devam etmiştir.

Osmanlı Türkçesi Arapçanın ve Farsçanın etkisi altında gelişme göstermiştir. Bahsettiğimiz dillerdeki kelimeler yoğun olarak Osmanlı toplumu tarafından kullanılmıştır. Fakat Tanzimat Döneminde Türkçede sadeleşmenin gerekli olduğu savunulmuştur.

Türkiye Türkçesi

Bu dönem 20. yy ile 21. yy arasında Türkçede meydana gelen büyük değişimi anlatmaktadır. 20. yy başlarında görülen milliyetçilik akımı her alanda değişimin üzerinde durduğu gibi Türkçenin de sadeleşmesi gerektiği üzerinde durmuştur.

Özellikle 1911 yılında çıkarılan Genç Kalemler dergisinde yer alan Yeni Lisan makalesi milli bir dil vurgusu yapmıştır. Ayrıca Milli Edebiyat döneminde yazı dili sadeleşmiş, dildeki yabancı kelimeler atılmıştır ve Arapça dil bilgisi kuralları Türkçeden çıkarılmıştır. Bu dönemde sonra Türkçede yapılan inkılaplar ve Türk Dil Kurumu’nun çalışmaları milli bir dil fikrini sağlam temellere oturtmuştur. Dildeki sadeleştirme ve millileştirme çalışmaları sonucunda halk okuyabilmiştir ve okuduğunu anlayabilmiştir.
  • Paylaş:
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR